X’inhu l-qafas operazzjonali u x’jagħmel?

13 ta' Settembru 2024.

Il-qafas operazzjonali huwa s-sett ta’ għodod, proċeduri u operazzjonijiet tas-suq li permezz tagħhom tiġi implimentata l-pożizzjoni tal-politika monetarja tal-Kunsill Governattiv tal-BĊE. L-għan tal-qafas operazzjonali huwa li jidderieġi r-rati tas-suq monetarju fuq terminu qasir f'konformità mill-qrib mar-rati uffiċjali stabbiliti mill-Kunsill Governattiv.

Trażmissjoni effettiva tar-rati uffiċjali għas-swieq monetarji fl-aħħar mill-aħħar taffettwa l-kost tas-self għan-nies u għan-negozji.

Il-qafas operazzjonali kif inhu marbut mad-deċiżjonijiet tal-Kunsill Governattiv dwar il-politika monetarja?

Il-qafas operazzjonali jimplimenta l-pożizzjoni mixtieqa tal-politika monetarja, iżda m'għandux jinterferixxi magħha. Għalhekk, kwalunkwe tibdil fil-qafas huwa indipendenti mid-deċiżjonijiet li jieħu l-Kunsill Governattiv fil-laqgħat regolari tiegħu dwar il-politika monetarja. Il-bidliet ta’ Marzu 2024 fil-qafas operazzjonali jaffettwaw kif il-likwidità tal-bank ċentrali se tiġi pprovduta hekk kif il-likwidità eċċessiva fis-sistema bankarja, filwaqt li tibqa’ sinifikanti matul is-snin li ġejjin, tonqos gradwalment.

Hemm separazzjoni ċara fis-seħħ bejn id-deċiżjonijiet dwar il-pożizzjoni tal-politika monetarja, li hija ddeterminata primarjament mil-livell tar-rati tal-imgħax ewlenin tal-BĊE ħlief meta dawk ir-rati jkunu fil-livell inferjuri effettiv jew qrib tiegħu, u kif l-Eurosistema timplimenta dawk id-deċiżjonijiet. Id-deċiżjonijiet dwar il-pożizzjoni min-naħa tagħhom huma ggwidati mill-istrateġija tal-politika monetarja tal-BĊE.

Għaliex għamilna rieżami tal-qafas operazzjonali?

Qabel il-Kriżi Finanzjarja l-Kbira, il-BĊE implimenta l-politika monetarja billi kellu l-għan li jipprovdi lill-banek b’biżżejjed likwidità biex jissodisfaw il-ħtiġijiet tagħhom, prinċipalment dawk li jirriżultaw mid-domanda tal-pubbliku għal karti tal-flus u fatturi awtonomi oħrajn (li huma relatati ma’ fatturi ta’ likwidità lil hinn mill-kontroll dirett tal-politika monetarja tal-BĊE, bħal depożiti tal-gvern) kif ukoll dawk meħtieġa biex ikopru r-rekwiżiti ta’ riżerva minima tagħhom.

Bidliet kbar fl-ekonomija kif ukoll ir-rikonoxximent tal-limitu inferjuri effettiv fuq ir-rati ta' politika ewlenin tal-BĊE wasslu biex l-Eurosistema tuża firxa ta' għodod ġodda biex tilħaq l-objettiv tagħha ta' stabbiltà fil-prezzijiet mill-bidu tal-Kriżi Finanzjarja l-Kbira. Dan irriżulta f’livelli ta’ likwidità ferm ogħla mill-ħtiġijiet strutturali tal-banek. Barra minn hekk, il-preferenza tal-banek li jżommu riżervi żdiedet peress li għażlu li jżommu riżervi ta’ likwidità lil hinn mill-ħtiġijiet minimi tradizzjonali tagħhom, anke biex jindirizzaw ir-rekwiżiti regolatorji. Iżda peress li l-ammont ta’ likwidità fis-sistema kien daqshekk kbir xorta waħda, il-kwistjoni ta’ kif il-banek ikopru l-ħtiġijiet ta’ likwidità tagħhom tilfet il-prominenza.

Wara l-bidu tal-proċess tan-normalizzazzjoni tal-karta tal-bilanċ tal-Eurosistema f’Diċembru 2021, il-livell ta’ likwidità jew riżervi fis-sistema finanzjarja, b’xi dewmien, beda jonqos. Hekk kif il-likwidità eċċessiva tkompli tonqos, il-banek se jkollhom bżonn ikunu dejjem aktar attivi biex jiżguraw li l-ħtiġijiet ta’ likwidità tagħhom ikunu koperti. Il-Kunsill Governattiv għalhekk irreveda l-qafas operazzjonali biex jindirizza l-kwistjoni ta' kif il-banek se jkollhom aċċess għal-likwidità fil-futur. Ir-reviżjoni kellha l-għan li tiżgura li l-qafas jibqa' xieraq hekk kif il-karta tal-bilanċ tal-Eurosistema tinnormalizza u tadattah għall-ambjent il-ġdid. Dan se jiżgura li l-implimentazzjoni tad-deċiżjonijiet tal-politika monetarja tkompli tkun effettiva fil-futur. 

X'kien ir-riżultat tar-rieżami?

Fit-13 ta’ Marzu 2024, il-BĊE kkomunika l-eżitu tar-rieżami. Uħud mill-karatteristiċi ewlenin huma elenkati hawn taħt:

• Il-Kunsill Governattiv se jkompli jidderieġi l-pożizzjoni tal-politika monetarja permezz tar-rata tal-imgħax fuq l-faċilità tad-depożitu (DFR). Ir-rati tal-imgħax tas-suq monetarju fuq terminu qasir huma mistennija jevolvu qrib id-DFR b'tolleranza għal xi volatilità sakemm dan ma jċajparx is-sinjal dwar il-pożizzjoni maħsuba tal-politika monetarja.
• L-Eurosistema se tipprovdi likwidità permezz ta’ taħlita wiesgħa ta’ strumenti, inklużi operazzjonijiet ta’ kreditu għal żmien qasir (jiġifieri operazzjonijiet ewlenin ta’ rifinanzjament, MROs) u operazzjonijiet ta’ rifinanzjament għal żmien itwal (LTROs) ta’ 3 xhur kif ukoll – fi stadju aktar tard – operazzjonijiet ta’ kreditu strutturali għal żmien itwal u portafoll strutturali ta’ titoli. Għal aktar informazzjoni dwar l-operazzjonijiet strutturali ara hawn taħt.
• L-MROs, kif ukoll l-LTROs ta’ 3 xhur, se jkomplu jitwettqu permezz ta’ proċeduri ta’ sejħiet għall-offerti b’rata fissa b’allokazzjoni sħiħa. Dan ifisser li d-domanda tal-banek għas-self f’dawn l-operazzjonijiet se tiġi ssodisfata b’mod elastiku, dment li jkollhom kollateral eliġibbli adegwat, li se jibqa’ wiesa’.
• L-MROs, flimkien mal-LTROs ta’ 3 xhur, huma maħsuba biex ikollhom rwol ċentrali fl-issodisfar tal-ħtiġijiet ta’ likwidità tal-banek u l-użu tagħhom mill-kontropartijiet huwa parti integrali mill-implimentazzjoni bla xkiel tal-politika monetarja.
• Mit-18 ta’ Settembru 2024, il-firxa bejn ir-rata fuq l-MROs u d-DFR tnaqqset għal 15-il punt bażi mill-firxa preċedenti ta’ 50 punt bażi. Din il-firxa aktar dejqa tinċentiva l-offerti fl-operazzjonijiet ta’ kull ġimgħa, u għalhekk ir-rati tas-suq monetarju fuq terminu qasir x’aktarx li jevolvu qrib id-DFR, u din tillimita l-ambitu potenzjali għall-volatilità fir-rati tas-suq monetarju fuq terminu qasir. Fl-istess ħin, tħalli spazju għall-attività tas-suq monetarju u tipprovdi inċentivi għall-banek biex ifittxu soluzzjonijiet ta’ finanzjament ibbażati fuq is-suq. Ir-rata fuq il-faċilità ta’ self marġinali (MLF) ġiet aġġustata wkoll b’tali mod li l-firxa bejn ir-rata fuq l-MLF u r-rata fuq l-MROs baqgħet l-istess b’25 punt bażi.

Operazzjonijiet strutturali ġodda

L-Eurosistema beħsiebha tipprovdi riżervi tal-bank ċentrali permezz ta' taħlita wiesgħa ta' strumenti biex toffri sors effettiv, flessibbli u stabbli ta' likwidità lill-banek, u b'hekk tappoġġa wkoll l-istabbiltà finanzjarja. Dawn l-istrumenti se jinkludu operazzjonijiet ta’ kreditu għal żmien qasir, jiġifieri MROs, u LTROs ta’ 3 xhur. Fi stadju aktar tard, ladarba l-karta tal-bilanċ tal-Eurosistema terġa' tibda tikber b'mod dejjiemi b'kont meħud tal-investimenti f'bonds storiċi, se jiġu introdotti wkoll operazzjonijiet strutturali ġodda ta' rifinanzjament fuq żmien itwal u portafoll strutturali ta' titoli taż-żona tal-euro.

L-operazzjonijiet ta’ rifinanzjament strutturali u l-portafoll strutturali tat-titoli se jiġu kkalibrati f’konformità mal-prinċipji kif imħabbra f’Marzu 2024 u biex tiġi evitata interferenza mal-pożizzjoni tal-politika monetarja. Dawn l-operazzjonijiet se jagħtu kontribut sostanzjali biex jiġu koperti l-ħtiġijiet ta’ likwidità strutturali tas-settur bankarju li jirriżultaw minn fatturi awtonomi u rekwiżiti ta’ riżerva minima. Fatturi awtonomi u rekwiżiti ta’ riżerva minima joħolqu defiċit strutturali ta' likwidità fis-settur bankarju. Dan id-defiċit bħalissa jimtela mill-portafolli tal-bonds antiki tal-Eurosistema, għalhekk f’dan l-istadju m’hemmx bżonn ta’ dawn l-operazzjonijiet strutturali. Iżda hekk kif il-portafolli ta’ bonds antiki akkwistati taħt il-programmi ta’ xiri ta’ assi jkomplu jiġu likwidati f’konformità mad-deċiżjonijiet tal-politika monetarja tal-Kunsill Governattiv, ir-riżervi tal-banek se jiġu assorbiti dejjem aktar mid-domanda għall-karti tal-flus u fatturi awtonomi oħra. F'xi punt, l-operazzjonijiet tal-politika monetarja tal-Eurosistema se jkollhom bżonn jerġgħu jikbru b'mod dejjiemi biex jaqblu mat-tkabbir mistenni fil-ħtiġijiet ta' likwidità strutturali. U huwa madwar dak iż-żmien li l-operazzjonijiet strutturali l-ġodda se jitnedew biex jipprovdu sors stabbli ta' likwidità. 

Il-portafoll strutturali kif huwa differenti mill-portafolli attwali ta’ investimenti f’bonds?

Portafoll strutturali huwa differenti minn portafoll tal-politika monetarja u jservi skopijiet differenti. Il-portafolli tal-politika monetarja taħt il-programm ta' xiri ta' assi (APP) u l-programm ta' xiri ta' emerġenza fil-każ ta' pandemija (PEPP) servew l-għan li jtaffu l-pożizzjoni tal-politika monetarja fi żmien meta r-rati tal-imgħax kienu ristretti mil-limitu inferjuri effettiv. Il-PEPP kellu skop doppju, li jappoġġa wkoll it-trażmissjoni tal-politika monetarja. L-għan ta’ portafoll strutturali huwa li jipprovdi likwidità fuq bażi dejjiema biex jissodisfa d-domanda strutturali għal riżervi mill-banek. L-operazzjonijiet strutturali huma, għalhekk, maħsuba biex jimplimentaw, mhux biex jidderieġu, il-pożizzjoni tal-politika monetarja. Għalhekk, il-kompożizzjoni tal-portafoll strutturali tista’ wkoll tkun differenti minn dik tal-portafolli tal-politika monetarja. Il-BĊE se jwettaq analiżi fil-fond dwar it-tfassil tal-operazzjonijiet strutturali l-ġodda, inklużi operazzjonijiet strutturali ta' rifinanzjament fuq żmien itwal u portafoll tat-titoli strutturali.

Kif se tinkorpora kunsiderazzjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima fit-tfassil tal-operazzjonijiet strutturali tiegħek?

Mingħajr preġudizzju għall-mandat primarju tal-BĊE, it-tfassil tal-qafas operazzjonali se jkollu l-għan li jinkorpora kunsiderazzjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima fl-operazzjonijiet tal-politika monetarja strutturali. Sal-punt li konfigurazzjonijiet differenti tal-qafas operazzjonali jwasslu b’mod ugwali biex tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tal-pożizzjoni tal-politika monetarja, il-qafas operazzjonali għandu jiffaċilita l-insegwiment mill-BĊE tal-objettiv sekondarju tiegħu li jappoġġa l-politiki ekonomiċi ġenerali fl-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari t-tranżizzjoni lejn ekonomija ekoloġika, mingħajr preġudizzju għall-objettiv primarju tal-istabbiltà tal-prezzijiet.

Dan huwa wkoll konformi mal-intenzjoni tal-BĊE li jżid il-ħidma ffukata fuq it-tranżizzjoni ekoloġika u fuq ir-riskji relatati mal-klima u man-natura, kif imħabbar fi stqarrija għall-istampa tat-30 ta' Jannar 2024. It-tliet oqsma ta’ fokus għall-2024 u l-2025 huma l-implikazzjonijiet tat-tranżizzjoni ekoloġika, l-impatt fiżiku tat-tibdil fil-klima u r-rwol tar-riskji relatati man-natura għall-ekonomija u s-sistema finanzjarja. Barra minn hekk, il-BĊE se jesplora, fi ħdan il-mandat tiegħu, il-każ għal aktar bidliet fl-istrumenti u l-portafolli tal-politika monetarja tiegħu fid-dawl ta’ din it-tranżizzjoni.

Dawn il-kunsiderazzjonijiet klimatiċi se jkunu parti mill-analiżi fil-fond tal-BĊE dwar it-tfassil tal-operazzjonijiet il-ġodda ta’ rifinanzjament fuq żmien itwal u l-portafoll strutturali l-ġdid.