- IL-BLOG TAL-BĊE
25 sena tal-Euro: il-valur tal-għaqda f’dinja li qiegħda tinbidel
30 ta’ Diċembru 2023
25 sena ilu, fl-1 ta’ Jannar 1999, l-euro daħal fis-seħħ bħala l-munita unika għal 11-il Stat Membru tal-UE. Issa jservi l-ekonomija u jiffaċilita l-ħajja għal 350 miljun ruħ f’20 pajjiż.
Ir-raġuni għall-eżistenza tal-Ewropa dejjem kienet li toffri soluzzjoni għal problemi li l-pajjiżi ma setgħux jindirizzaw waħedhom. Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, il-mexxejja viżjonarji fehmu li l-uniku mod biex tiġi żgurata l-paċi fil-kontinent tagħna kien li ngħaqqdu l-ekonomiji tagħna. Fehmu wkoll li maż-żmien, l-Ewropa magħquda tkun teħtieġ munita unika biex tagħmel l-aħjar użu mill-benefiċċji ekonomiċi maħluqa minn dan id-dividend ta’ paċi.
Fl-aħħar tas-snin 1980, hekk kif l-Ewropa ħadet passi ulterjuri biex tapprofondixxi s-suq uniku tagħha, il-ħolma ta’ munita unika saret proġett. U 25 sena ilu — fl-1 ta’ Jannar 1999 — dak il-proġett sar realtà. Illum, l-euro huwa parti indispensabbli mill-ħajja tagħna ta’ kuljum, u jagħtina s-sempliċità, l-istabbiltà u s-sovranità.
Dan għamel il-ħajja aktar sempliċi għaċ-ċittadini Ewropej, li jistgħu faċilment iqabblu l-prezzijiet, jinnegozjaw u jivvjaġġaw. Dan tana stabbiltà, billi pproteġa t-tkabbir u l-impjiegi f’sensiela ta’ kriżijiet. U l-ħruġ tat-tieni l-aktar munita importanti fid-dinja tana sovranità akbar f’dinja turbolenti. Għalhekk mhijiex sorpriża li ż-żona tal-euro kibret minn 11-il pajjiż għal 20 pajjiż minn mindu ġiet stabbilita.
Kien hemm sfidi tremendi matul is-snin, inklużi mistoqsijiet dwar il-futur tal-euro nnifsu. Iżda kull darba sibna r-risposti t-tajba. B’reazzjoni għall-kriżi finanzjarja globali u l-kriżi tad-dejn sovran, pereżempju, stabbilixxejna salvagwardji bħas-sistema armonizzata ta’ superviżjoni u riżoluzzjoni bankarja jew il-Mekkaniżmu Ewropew ta’ Stabbiltà. Illum, l-appoġġ għall-munita unika fost iċ-ċittadini taż-żona tal-euro huwa qrib livelli rekord.
Iżda għad fadlilna x’nagħmlu. Għaliex illum qed niffaċċjaw sfidi ġodda li l-pajjiżi ma jistgħux jindirizzaw waħedhom — u n-nies qed iduru lejn l-Ewropa għar-risposti.
Qed niffaċċjaw tensjonijiet ġeopolitiċi li qed jiżdiedu, mhux l-inqas il-gwerra illegali tar-Russja kontra l-Ukrajna, li titlob deċiżjonijiet kollettivi kuraġġużi. Qed nikkonfrontaw kriżi klimatika li qed taċċellera li nistgħu verament insolvu biss flimkien: l-emissjonijiet tal-karbonju ma jieqfux mal-fruntieri. U qed niffaċċjaw sfidi bla preċedent għall-kompetittività tagħna mill-politika tal-enerġija u dik industrijali f’partijiet oħra tad-dinja.
Dan ifisser li kwistjonijiet bħad-difiża, kif ukoll it-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, saru kwistjonijiet urġenti ta’ interess komuni. L-istess jgħodd għal kif nindirizzaw il-finanzjament tal-investiment massiv meħtieġ għad-dekarbonizzazzjoni tal-ekonomiji tagħna, biex nagħmlu l-ktajjen tal-provvista tagħna aktar siguri u naġġornaw it-teknoloġiji tagħna. Fl-UE, it-tranżizzjoni ekoloġika waħedha se tirrikjedi investimenti ta’ €620 biljun fis-sena sal-2030.
Is-soluzzjonijiet għandhom iħaddnu l-iskala li saret possibbli billi naħdmu flimkien fl-Ewropa. Il-bini ta’ unjoni ġenwina tas-swieq kapitali li tkopri l-kontinent kollu biex timmobilizza l-finanzi privati. L-użu ta’ għodod u politiki Ewropej biex jissaħħu l-kompetittività u s-sigurtà tagħna, pereżempju billi jissaħħu l-istrutturi eżistenti permezz ta’ regoli fiskali mġedda u unjoni bankarja aktar robusta. U l-introduzzjoni tal-munita unika nnifisha fl-era diġitali, billi jitħejjew il-pedamenti għal euro diġitali potenzjali li jista’ jikkomplementa l-flus kontanti.
Fl-istess ħin, b’diversi pajjiżi li bħalissa jinsabu fil-proċess li jissieħbu fl-UE, irridu nżommu l-kapaċità tagħna li naġixxu b’mod deċiżiv. It-tkabbir u l-approfondiment ma jeskludux lil xulxin. Iżda t-tkabbir jista’ jeħtieġ bidliet fil-mod kif tiġi organizzata l-UE.
In-nies tal-Ewropa jafu li d-dinja qed tinbidel. U jifhmu li hemm saħħa fl-għaqda. Madwar żewġ terzi tal-Ewropej huma konvinti li l-UE hija sur ta’ stabbiltà. Mela ejja nuruhom li l-Ewropa tista’ ssawwar din il-bidla u tilħaq l-aspettattivi tagħhom.
Dan se jirrikjedi ambizzjoni u perseveranza — l-istess kwalitajiet li jirrappreżentaw il-fundaturi tal-integrazzjoni Ewropea. U jeħtieġ li jiġi rikonoxxut li mhux l-għanijiet kollha jistgħu jintlaħqu immedjatament. It-tagħlima mill-integrazzjoni Ewropea hija li rridu nieħdu l-passi li jinsabu quddiemna meta jasal il-waqt. Il-passi l-oħra jiġu wara meta jasal iż-żmien.
Kif kien qal il-kittieb Franċiż Anatole France: “Biex niksbu affarijiet kbar, irridu mhux biss naġixxu, iżda wkoll noħolmu; mhux biss nippjanaw, iżda wkoll nemmnu.” L-ewwel 25 sena tal-euro wrewna eżattament kemm tista’ tirnexxi ħolma. Iżda hekk kif tinbidel id-dinja ta’ madwarna, l-azzjoni tagħna hija prova li l-Ewropa magħquda tipprovdi r-risposti li jeħtieġu l-Ewropej u d-dinja.
Dan il-blog post ġie ppubblikat bħala artikolu ta’ opinjoni fil-mezzi tax-xandir tal-20 pajjiż taż-żona tal-euro.